Liten song til Jon Fosse

Ny snø over gammal is i natt. Og no, desembersol over ein fjord utan bølger, og bussen til Norheimsund som kjem summande i det kvite. Ei eldre dame går på bussen, ho har lent seg mot vikepliktskiltet, i mobilen har ho klaga på bokhandelen i Øystese som ikkje har Naustet inne, ho hadde så lyst til å kjøpe Naustet.

Barndomsheimen til forfattaren er kvit, som snøen, som sidene før teksten kjem, som det siste skodespelet, den siste romanen, kvitleiken som har lagt seg over bygda. Og det er stille, ikkje eit menneske, ikkje ei sjel, ingen som bur der oppe i huset lenger, vindauga har fått isroser i kulda, små riss, fnugg av kjærleik, vindauga som aldri før har sett det dei ser no.

Komme det folk til desse hus. Barndomsheimen til årets Nobelpris-vinnar. Kvitleiken er nesten total. Stille før prisstormen. 

Slik var det. Som James Joyce sa: «Om eg kan nå inn til hjartet av Strandebarm i Hardanger, kan eg nå inn til hjartet av alle andre byar i verda». Det var kanskje ikkje heilt det Joyce sa, men ein kvar idiot forstår kva han meinte.

Nokre få bilar passerer. Det var Charles Bukowski som skreiv: Vi hadde alle likt å passere i ein Cadillac 1995-modell. Bare kjøre av garde, det gjør godt å kjøre, rørsla gjør godt. Når ein bur her, må ein ha bil, ein bil må ein ha, for langt mellom husa, mellom menneska, varmeapparatet på fullt. Det er varmt og godt i kupeen, varmt heilt til ein må gå ut, må finne folk.

To små flagg utanfor Jon Fosse-huset, det tidligare bedehuset som no er eit Fosse-senter, frå Jesus til Jon, korset heng framleis over døra. Men det er ingen her. Her kjem det til å ta av, stod det i BT då svenskane meldte om Nobelprisen til Hardanger. Den dagen i oktober blei det kaffi og kaker, mimring om den gongen prisvinnaren stod utanfor i regnet og røykte.

Ja, Jon! Ja!

Trø din fot. Nobel dørmatte, kan kjøpast for ein god del kroner, sikkert gått opp i pris etter prisen.

Han der originalen. Så fikk han Nobelprisen, jenta ville ikkje danse med han, han der originalen, no kan ho angre, no har han der originalen vunne Nobelprisen, og kva har ho gjort i livet?

Gammal is, ny snø. Heilt stille her også. Bare dei to små flagga som blafrar, her kjem det til å ta av, ta heilt av. Bilar som sklir på glatta, varsamt, ein som gassar på, elles ikkje eit menneske, ingen er ute i kulda.

Heller ikkje på Krambuå borte ved den gamle ungdomsskulen. Bare oss, ingen andre gjestar, men dei har strøsand her, 25 kilo strøsand til kun kroner 99. Den enorme stillheita, det er minus 20 oppe på Kvamskogen, litt mildare nede ved fjorden.

Og Øyvind som står bak disken på Krambuå, han kan lage rundstykke til oss, seier han, kvitost og skinke. Øyvind som spelte i band med Jon Fosse då dei var 14 og 15. Coopex heitte bandet, sjå bildet oppe på veggen, dei fikk seg ein manager som bestemte at dei skulle heite Rocking Chair. Jon på gitar, Øyvind sjølv på bass, no spelar han i dansebandet Glava.

Øyvind gir oss munnlig prosa frå ein oppvekst, inkludert ei bragd i skisporet, både Jon og han dreiv med skiskyting, Øyvind slo til og med Eirik Kvalfoss med tre minutt i eit renn. Tre minutt! Er det mulig? Ja, tre minutt i snøen her, no skal det gjerne bli flunka nytt Jon Fosse-senter der oppe i lia. Få dei japanske turistane inn med cruiseskip, få dei inn dørene.

Stille, før nokon kjem. Eit heilt rom med merch på Fosse-huset, drive av Fosse-stiftinga. Kanskje ikkje heilt der oppe på Kiss-nivå endå, men nokon kjem til å jobbe med saka.

Kortare prosa. Alt går og går, men det går ikkje utan Internettet, sjølv ikkje på Fossehuset går det.

Poet på guds jord. Fossehuset ligg i det gamle bedehuset, her blir det Nobelpris-sendingar på storskjerm. Komlemiddag torsdagen. Garantert kake også.

Forsvinnande ansikt. Kommande ansikt. Vind og sol. Stille og kvitt. Strimer av vennlig og lykkelig lys. Det er så kaldt at ein nesten ikkje greier å tenke så klart som ein brukar å gjøre.

Og då vi kjører gjennom bygda, på veg vekk igjen, får eg auge på Jon Fosse. Ein skapnad som kjem gåande i sin eigen kvitleik. Ser eg syner? Ja, det er vel eit syn eg ser. Det er ikkje merkelig, det er så kaldt ute.

Men Jon Fosse går langs vegen, som ein vanlig mann, han er heilt ung, heilt kvit under lyktestolpen, i snøen, så blir han sakte eldre, og så går han ned til naustet, drar ut den gamle båten, får båten på fjorden. Så tar Jon Fosse til å ro.

Vi ser han ro over ut fjorden, han skal ro til Stockholm. Han skal ro heilt til Stockholm for å få tak i den jækla prisen. Han ror inn i lyset, i denne båten som lekk og lekk, heile vegen mot Stockholm må han ause mens han ror og ror, jamne, rolige tak heilt til Stockholm.

Melancholia III. Båten på land, nokre morknande naust, aldri ramlar dei vel ned, eller nesten aldri. Fin, melankolsk dag ved fjorden.

Og i Jon Fosse sin båt skal det vere plass til alt som skiljer oss levande frå dei døde. Ein paraply. Eit pæretre. Ein telefonkiosk. Koppar og kar. Mor og far. Kjærastar. Eks-kjærastar. Søner. Døtre. Bikkjer. Englar.

Det skal vere mat om bord, karbonadesmørbrød og lomper og vestlandslefser, litt øl og litt whisky. Ingenting skal bli nekta plass i båten til Jon Fosse. Dikt, skodespel, romanar, forteljingar.

Nobelprisvinnaren som ror seigt og langsamt, tak for tak. Rørslene er nye, rørslene er gamle. Fjorden er ny, fjorden er gammal. Vi skal bare ha ein fin tur i båten. Det er planen, ja, det er planen, om bord i Jon Fosse sin båt.

Stockholm, neste. Kle seg godt, vottar og alt. Det er kaldt og rått i Stockholm i desember.

Langsamt kvitt. Hald oss fast i lyset, med sorga skjult i trea, der inne. Jaja, meir er det ikkje å seie.